Bahçe sanatı tarih boyunca, gelecek kuşaklara aktarılan semboller sistemi olarak tanımlanan kültürün mekâna yansımasının bir sonucu olarak insanlar tarafından paylaşılan ve biçimlenen sanat tarzıdır.
Bağ-bahçe deyiminin kültürümüzdeki yerleşikliğini göz önünde bulunduracak olursak;
Bağ, bildiğimiz üzüm kütüklerinin bulunduğu bir tarım alanını ifade eder. Dilimize Farsçadan yerleşmiş olup tarla, ekili yer, yemiş veren ağaçların yetiştirildiği küçük arazi anlamını taşır. Özellikle üzüm bağı dar anlamında işlerlik kazanmıştır.
Bağçe, küçük bağ anlamında bir kelimedir. Zamanla galatlaşarak bahçe seslemine dönüşmüştür. Bahçenin etimolojik anlamı "küçük bağ" zamanımızda bir ev-okul-kışla-site-cami-kilise v.b. yapılardan arta kalan arazi kısmı olarak düşünülür.
Etrafı çevrilmiş alan olarak tanımlanan bahçe zamanla, belirli sınırları olan ve insanlar tarafından amaçlara göre planlanıp düzenlenmiş mekan olarak gelişmiş, insanların doğayla bütünleşmek, doğaya daha yakın olmak amacı ile oluşturdukları yaşam alanı haline gelmiştir. Bahçe sanatı ise, insanların yaşadıkları çevreyi düzenleme istekleriyle başlamış, tarih boyunca değişim içinde olmuş ve her topluma göre farklı özellikler göstermiştir. Türklerde bahçe anlayışı, göçebe hayatının özelliklerinden dolayı geç yerleşmiştir. İklim şartlarının zor olduğu, kuraklığın yaşandığı Orta Asya’da göç, Türkler için zorunlu bir yaşam biçimi olmuş ve bunun sonucunda toprağa bağlılık engellenmiştir. Yaylalar, kırlar onların doğayla olan bağlantıları olmuştur. Türklerin Anadolu’da yerleşik düzene geçmeleri sonucunda oluşan bahçelerin en önemli özelliği, sadece seyirlik değil, aynı zamanda her noktasında içinde yaşanılabilen mekanların yaratılmasıdır. Türk Bahçeleri üzerine araştırmaları içeren bu çalışmanın amacını, bahçe sanatı tarihinde önemli bir yeri olan Türk Bahçelerinin temel tasarım özelliklerinin ortaya konulması oluşturmaktadır. ( Wallace, M., 2007)
İtalyan Rönesans Bahçeler Rönesans bahçe sanatı Floransa’da başlamış Roma’da zirve noktasına erişmiştir. Floransa’da villalar şehirden uzak manzaraya hâkim tepelere kurulmuştur. Bahçeler oldukça sade, merkezi bir aks etrafında kısmi simetri vardır. Yol kenarlarında heykeller ve süs havuzları yer almıştır. Teras, duvar, basamak gibi mimari öğeler ölçülü ve fonksiyonel olarak kullanılmıştır. Villa Medici (Floransa), Villa Petraia (Florensa), Villa Castello (Milano), Villa Pietra (Floransa), Villa Capponi (Arcetri) dönemin önemli örnekleridir. Roma’da papaların hâkim olduğu bu dönemde kent yeniden inşa edilmiştir. Villa ve bahçelerde gösteriş ön plana çıkmıştır. Bahçelerde heykeller genellikle bitki duvarlarının önlerine sıralanmış, suya hareketlilik kaskatlar ve basamaklarla verilmiştir. Villa Lante, Villa Caprarola, Pitti Sarayı dönemin önemli örnekleridir (Anonim a, 2015).
Mısır Bahçe Sanatı Mısır’da bahçeler, papirüslere ya da duvarlara resmedilmiştir. Bu bahçeler genellikle mabet ya da zengin Mısırlılara ait ev bahçeleri olarak bilinmektedir. Bazı kral mezarlarından çıkan belgelerden bir evin çevresinin 10.000 m. uzunluğunda olduğu anlaşılmaktadır. Bu bahçeler çoğunlukla kare şeklinde olup, içerisinde palmiye, incir ve akasyalar yetiştirilmiştir. Bahçe içinde bir su gösterisi ile çok sayıda havuz bulunmaktadır. Eve yaklaşırken bir kemerli kapı ve bu kapının iki tarafında asma plantasyonları yer almaktadır. Eski Mısır’da bahçe içindeki havuzlara su Nil Nehrinden kolaylıkla sağlanabilmektedir. Bu havuzlar rekreasyona olanak tanıyacak şekilde, geniş ve derin inşa edilmekte, hükümdar ve yakınlarının kayıklarla dolaşabileceği ve banyo alabileceği bir niteliğe sahiptir (Karahan, 2005)
Uzak Doğu Bahçe Sanatı Uzakdoğu bahçe sanatının doğuşunda manzara resimlerinin ve dini inanışların rolü çok büyük olmuştur. Uzakdoğu bahçeleri özellikle Çin ve Japonya’da önemli örnekler vermiştir. İkebana (çiçek düzenleme sanatı) ve bonsai (özel tekniklerle ağaçların saksılar içinde budanarak ve bodurlaştırarak büyütülmesi sanatı) (Anonim g, 2015) uzakdoğu bahçelerinde doğmuş ve geliştirilmiş sanatlardır. Çin bahçelerinde zemin döşemesi olarak taş, çakıl ve mozaik kullanılmıştır. Su tesislerinin üzerinde köprüler yer almıştır. Avlular yüksek taş ve duvarlarla çevrilmiştir. Avlunun içinde dikdörtgen havuzlar ve kanallar bulunmaktadır. Bahçelerde meyve ağaçları ve iğne yapraklı bitkiler kullanılmıştır. Kıvrık çatılı sarayları çini bezemeleriyle süslenmiştir. Japon bahçeleri Japon halkının tabiat sevgisinin bir parçası olarak kabul edilmiştir. Japon bahçelerinde su, köprüler, çardaklar, taşlar, bahçe pagodoları, bitkiler ve kaldırım taşları bahçe ögelerini oluşturmaktadır. Taşlar Japon bahçelerinin iskeletini oluşturmuştur. Suyun kullanılmadığı bahçelerde taş ve çakıllar kullanılmıştır. Bahçelerde çardaklar yüksek noktalarda da yer alarak manzaranın görülmesini sağlarlar. Japon bahçelerinde bitkilendirmede tek renklilik hâkimdir. Herdemyeşil bitkiler önemli yer tutar. Tosho bahçesi, Ryoan-ji bahçesi önemli Japon bahçe örneklerindendir.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder